พบสารปรอทที่สูงในระดับอันตรายในอาหารทะเลบางชนิด

หากจะพูดกันตรง ๆ แล้ว อาหารทะเลหลายชนิด เช่นปลาแซลมอน กุ้ง และปลาค็อดมีสารปรอทที่มีการเปลี่ยนแปลงไปแล้วในปริมาณเล็กน้อย

ยิ่งไปกว่านั้น ความหวาดกลัวต่อการพบสารปรอทในอาหารทะเลยังไม่ใช่เรื่องใหญ่ และหากจะกล่าวโดยรวมแล้ว ปลาก็มีคุณค่าทางโภชนาการสูง อย่างไรก็ตาม ทาง FDA กำลังอยู่ในกระบวนการปรับปรุงคำแนะนำเรื่องการบริโภคอาหารทะเลของหญิงตั้งครรภ์ หญิงให้นมบุตร หญิงที่เตรียมตัวจะตั้งครรภ์และเด็กเล็กให้ทันสมัยอยู่

โดยเฉพาะอย่างยิ่งทางเจ้าหน้าที่ส่วนกลางและผู้อื่นอีกมากมายมีความกังวลเกี่ยวกับความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นต่อระบบประสาทจากสารปรอทได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งผลต่อตัวอ่อนและเด็กเล็ก ๆ ที่กำลังเจริญเติบโตและอยู่ในช่วงมีพัฒนาการ

สารปรอทเข้าไปอยู่ในอาหารทะเลได้อย่างไร ?

สารปรอทเข้าไปอยู่ในอาหารทะเล ปลา และหอย ผ่านทางวงจรแรกสุด ไอปรอทที่ระเหย(Hg0) ทั้งจากกระบวนการธรรมชาติ (คิดถึงไฟป่าหรือว่ากระบวนการของภูเขาไฟ) และมลภาวะ (การเผาไหม้เชื้อเพลิงดึกดำบรรพ์) ลอยขึ้นไปในชั้นบรรยากาศ เมื่ออยู่ในชั้นบรรยากาศ ปรอทจะถูกออกซิไดซ์ไปเป็นรูปแบบ divalent inorganic (Hg2+) ซึ่งจะตกกลับลงมายังพื้นโลกกับฝน แบคทีเรียที่อาศัยในน้ำ เช่น plankton จะเติมกลุ่มเมทิล (methylate)ให้กับปรอท (ทำให้เกิด MeHg+ หรือ methylmercury) และปรอทในรูปแบบดังกล่าวจะสะสมอยู่ในไขมันสัตว์ และเข้าไปอยู่ในห่วงโซ่อาหาร

ปลานักล่าที่มีชีวิตยืนยาวกว่า ซึ่งอยู่ในระดับบนของห่วงโซ่อาหาร เช่น ฉลาม ปลาดาบ และปลา king mekerel จะสะสมปริมาณปรอทไว้ค่อนข้างสูง การบริโภคโดยหญิงมีครรภ์และเด็กเล็กที่กำลังมีการพัฒนาของระบบประสาทจึงเป็นเรื่องที่ค่อนข้างน่าวิตกกังวล

ทำไม methylmercury จึงเป็นอันตราย ?

ปรอททั้งในรูปแบบ ionized mercury และ methylmercury จะจับกับกำมะถันที่พบในโปรตีน และรบกวนสภาพทางชีววิทยาในร่างกายของเราอย่างมากมายและน่าเป็นกังวล หากจะให้ระบุอย่างจำเพาะกว่านั้น ปรอทจะทำให้เกิด oxidative stress ต่อเซลล์ (การสร้างอนุมูลอิสระ) และรบกวน microtubules (รบกวนการแบ่งเซลล์) และอาจกระตุ้นการแพ้ภูมิตนเองที่เป็นอันตรายได้อีกด้วยที่จริงแล้ว เรายังไม่เข้าใจอย่างแท้จริงว่าปรอททำลายร่างกายของเราอย่างไรบ้าง แต่สิ่งที่เรารู้เกี่ยวกับภาวะพิษจากสารปรอทก็เป็นเรื่องน่ากลัว

ต่อไปนี้เป็นสิ่งที่ methylmercury สร้างความเสียหายให้แก่ร่างกายของเรา

• ตาบอด
• สมองพิการ (cerebral palsy)
• ปัญหาด้านการเจริญเติบโต
• ปัญหาด้านสติปัญญา
• เหนื่อยอ่อน
• สูญเสียการได้ยิน
• เดินเซ (ataxia-สูญเสียการประสานงานของกล้ามเนื้อที่อยู่ในความควบคุม)
• กล้ามเนื้อสั่น
• อัมพาต (ภาวะพิษรุนแรง)
• เสียชีวิต (ภาวะพิษรุนแรง)
• โรคหัวใจ (งานวิจัยชิ้นใหม่บางชิ้นแสดงให้เห็นว่า methylmercury อาจทำให้เกิดภาวะหลอดเลือดแข็ง atherosclerosis)

แน่นอนว่า ผลข้างเคียงทางระบบประสาท เช่น สมองพิการและปัญหาด้านการเจริญเติบโตนั้นเกิดขึ้นในตัวอ่อนและเด็ก ดังนั้นทาง FDA และองค์กรทางสุขภาพอีกหลายองค์กรจึงออกคำเตือนสำหรับประชากรกลุ่มนี้โดยเฉพาะ

ถึงแม้ว่าปรอทจะขับออกได้ทางตับและไต แต่ก็มีระยะครึ่งชีวิตในร่างกายยาว พูดอีกอย่างคือเราต้องใช้เวลานานกว่าจะกำจัดปรอทที่กินเข้าไปได้ ยิ่งไปกว่านั้น methylmercury ยังถูกดูดซึมจากทางเดินอาหารเกือบทั้งหมด และผ่าน blood brain barrier ได้ดีมาก ทำให้สมองและไขสันหลังมีความไวต่อผลกระทบจากปรอทเป็นพิเศษ

ภาวะพิษจาก methylmercury นั้นค่อยเป็นค่อยไป และที่ต่างจากภาวะพิษรูปแบบที่เกิดขึ้นเร็วกว่าของสารปรอท (mercury) คือการล้างพิษ (chelation) และการอาเจียนออกจะล้มเหลวในการกำจัดโลหะหนักนี้ออกจากร่างกาย ที่จริงแล้วการป้องกันเป็นเพียงสิ่งเดียวที่เราสามารถทำได้สำหรับ methylmercury กล่าวอีกอย่างคือวิธีที่ดีที่สุดในการจัดการกับภาวะพิษของ methylmercury คือการหลีกเลี่ยงไม่กินเข้าไปตั้งแต่แรก